هدف: ارزیابی سلول‌های بنیادی لیمبوس با استفاده از ایمپرشن سیتولوژی (IC) در بیماران مبتلا به کراتوپاتی مزمن و دیررس ناشی از گاز خردل.

روش پژوهش: در این مجموعه موارد توصیفی، 35 چشم از 18 مرد مبتلا به کراتوپاتی مزمن و دیررس ناشی از گاز خردل به روش پی‌درپی تحت IC قرارگرفتند. وجود سلول‌های جامی در سمت قرنیه‌ای نمونه‌ها به عنوان کمبود سلول‌های بنیادی در نظر گرفته شد. شدت درگیری به سه گروه خفیف، متوسط و شدید و برحسب مناطق مختلف قرنیه تقسیم‌بندی شد. رابطه بین طبقه‌بندی بالینی و یافته‌های IC تحت بررسی قرار گرفت.

یافته‌ها: حداقل در یک ربع قرنیه در تمام 35 چشم تحت بررسی، کمبود سلول‌های بنیادی لیمبوس مشاهده گردید. شدت درگیری قرنیه در ربع نازال و تمپورال (266_/0P=) و ربع فوقانی و تحتانی (263_/0P=) مشابه بود. شدت درگیری بالینی نواحی افقی (ربع نازال و تمپورال) نسبت به نواحی عمودی (ربع فوقانی و تحتانی ) شدیدتر بود (001_/0P<). رابطه آماری بین شدت کمبود سلول بنیادی و شدت درگیری بالینی یافت نشد (893_/0P=). از نظر نتایج IC (وجود یا عدم وجود سلول‌های جامی) نواحی مختلف قرنیه تفاوت معنی‌داری نداشتند (378_/0(P=.

نتیجه‌گیری: درجات متفاوتی از کمبود سلول‌های بنیادی در بیماران مبتلا به کراتوپاتی مزمن و دیررس ناشی از گاز خردل وجود دارد. علایم بالینی در نواحی نازال و تمپورال شدیدتر است. در این مطالعه شدت کمبود سلول‌های بنیادی و تظاهرات بالینی، رابطه معنی‌دار آماری نداشتند.

· مجله چشم‌پزشکی بینا 1389؛ دوره 15، شماره3: 185-177